برآوردها نشان میدهد ارزش بازار لوازم جانبی موبایل در ایران طی سال ۱۴۰۳ به بیش از ۲.۴ میلیارد دلار رسیده است. اما نکته کلیدی اینجاست که ۳۰ تا ۴۰ درصد این بازار از مسیرهای غیررسمی و قاچاقی مانند ته لنجی و واردات بدون ثبت گمرکی تأمین میشود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی شاخص اول، بازار لوازم جانبی موبایل به یکی از پررونقترین بخشهای خردهفروشی و تجارت الکترونیک ایران تبدیل شده است. حذف برخی اقلام از بستهبندی رسمی برندها (مثل شارژر و هندزفری)، افزایش قیمت گوشیهای هوشمند و رشد مصرف کاربران ایرانی، این بازار را به یک فرصت چندمیلیارد دلاری بدل کرده است. اما در پس این رونق، سهم بالای قاچاق و واردات غیررسمی، پرسشهای جدی درباره شفافیت، عدالت مالیاتی و کیفیت کالاها مطرح کرده است.
ابعاد بازار و رشد مصرف
ارزش کل بازار: حدود ۲.۴ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۳.
عوامل رشد: افزایش تعداد گوشیهای هوشمند فعال (بیش از ۱۰۰ میلیون دستگاه)، گرانتر شدن قطعات اصلی، و گرایش کاربران به تعویض مکرر لوازم جانبی.
حذف لوازم از جعبه گوشیها توسط برند ها، باعث جهش تقاضای جداگانه شده است.
لوازم جانبی از نظر سودآوری برای فروشندگان گاهی بیشتر از گوشی هوشمند است.
سهم قاچاق و تهلنجی
حدود ۴۰ درصد بازار از مسیرهای غیررسمی مانند ته لنجی و واردات مرزی تأمین میشود.
انگیزه اصلی: تفاوت بالای تعرفه واردات رسمی (گاهی بیش از ۲۰٪) و هزینههای گمرکی.
لوازم قاچاق با قیمت پایینتر عرضه میشوند و بازار رسمی را تحت فشار قرار میدهند.
نتیجه: زیان دولت از محل درآمدهای گمرکی و رشد بی اعتمادی به کیفیت کالاها.
اثرات بر خردهفروشی و تجارت الکترونیک
فروشگاههای آنلاین سهم مهمی از این بازار را گرفتهاند، اما بسیاری از کالاهای موجود در پلتفرمها نیز منشأ غیررسمی دارند.
حاشیه سود بالا در لوازم جانبی باعث شده فروشندگان سنتی و آنلاین رقابت شدیدی برای جذب مشتری داشته باشند.
این وضعیت شبیه به «بازار خاکستری» است: کالا رسمی به نظر میرسد، اما در اصل از مسیر قاچاق وارد شده است.
پیامدهای اقتصادی و سیاستی
از دست رفتن بخشی از درآمدهای گمرکی و مالیاتی دولت.
تهدید برای تولیدکنندگان داخلی محدود (مثل کابل و پاور بانک) به دلیل رقابت نابرابر با قاچاق.
افزایش ریسک مصرفکننده: نبود خدمات پس از فروش، احتمال تقلبی بودن کالا.
ضرورت سیاستگذاری: کاهش تعرفهها، تقویت نظارت بر مرزها و شفافسازی واردات میتواند سهم قاچاق را کاهش دهد.
بازار لوازم جانبی موبایل در ایران با ارزش میلیارد دلاری، فرصت بزرگی برای اقتصاد دیجیتال و خردهفروشی است. اما تداوم سهم بالای قاچاق (۳۰ تا ۴۰ درصد) نهتنها درآمد دولت را کاهش میدهد، بلکه مصرف کنندگان را در معرض کالای بیکیفیت قرار میدهد. اگر سیاستگذاران به سمت تعرفه گذاری منطقی، تسهیل واردات رسمی و حمایت از تولید داخلی حرکت نکنند، این بازار همچنان در دست شبکههای غیررسمی باقی خواهد ماند.
