سازوکار «ماشه» یا همان اسنپ بک که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پیش‌بینی شده، دوباره به تیتر اول خبرها برگشته است. بر اساس این سازوکار، کشورهای عضو برجام می‌توانند در صورت نقض تعهدات از سوی ایران، تحریم‌های لغو شده را بدون نیاز به رأی گیری بازگردانند.
مکانیسم ماشه چیست؟
مکانیسم «ماشه» ابزاری است که به کشورهای عضو برجام اجازه می‌دهد بدون نیاز به اجماع شورای امنیت، تحریم‌های قبلی علیه ایران را احیا کنند. طبق این سازوکار:
-
شورای امنیت تنها ۳۰ روز فرصت دارد درباره ادامه تعلیق تحریم‌ها تصمیم بگیرد.
-
اگر در این بازه قطعنامه‌ای صادر نشود، تمامی تحریم‌های پیشین به‌طور خودکار بازمی‌گردند.
۷ تحریم اصلی که دوباره فعال می‌شوند
با اجرای مکانیسم ماشه، تحریم‌هایی که بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ علیه ایران وضع شده بود دوباره زنده می‌شوند. مهم‌ترین آنها عبارتند از:
-
ممنوعیت فروش و انتقال هرگونه تسلیحات به ایران.
-
ممنوعیت واردات و صادرات تجهیزات و فناوری حساس هسته‌ای.
-
ممنوعیت فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک.
-
انسداد دارایی‌ها و تحریم مالی افراد و نهادهای مرتبط.
-
محدودیت‌های بانکی و مالی بین‌المللی و قطع دسترسی به سیستم مالی جهانی.
-
تحریم سفر برای افراد مشخص‌شده از سوی شورای امنیت.
-
الزام کشورها به بازرسی محموله‌های مشکوک دریایی، هوایی و زمینی مرتبط با ایران.
مهلت زمانی و ضرب‌الاجل
طبق برجام، این مکانیسم تنها تا ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ اعتبار دارد. به همین دلیل کشورهای اروپایی در تلاشند پیش از رسیدن به این ضرب‌الاجل، فرآیند فعال‌سازی را نهایی کنند.
پیامدهای احتمالی
بازگشت این تحریم‌ها می‌تواند:
-
فشار مضاعفی بر اقتصاد ایران وارد کند.
-
فضای سیاسی و دیپلماتیک کشور را با چالش‌های تازه روبه‌رو سازد.
-
زمینه‌ساز اختلافات بیشتر در شورای امنیت بر سر مشروعیت استفاده از این مکانیسم شود.
ایران بارها هشدار داده که در صورت فعال‌سازی ماشه، احتمال خروج کامل از برجام و اقدامات متقابل وجود دارد. از سوی دیگر، اصرار اروپایی‌ها بر استفاده از این ابزار، نشان‌دهنده نگرانی‌های عمیق آنها درباره آینده توافق هسته‌ای است.
شماره قطعنامه سال تصویب محتوای قطعنامه
| ۱۶۹۶ | ۲۰۰۶ | الزام ایران به توقف غنی‌سازی و تهدید به تحریم. |
| ۱۷۳۷ | ۲۰۰۶ | ممنوعیت تجهیزات هسته‌ای و بلوکه کردن دارایی‌ها. |
| ۱۷۴۷ | ۲۰۰۷ | تحریم‌های گسترده تر بر تسلیحات و دارایی‌ها. |
| ۱۸۰۳ | ۲۰۰۸ | گسترش تحریم‌ها شامل بازرسی محموله‌ها و کنترل فعالیت بانکی. |
| ۱۸۳۵ | ۲۰۰۸ | تأکید مجدد بر تحریم‌های پیشین. |
| ۱۹۲۹ | ۲۰۱۰ | تحریم موشک‌های بالستیک، افراد و شرکت‌ها، و بازرسی محموله‌ها. |
