تا به حال از خود پرسیده‌اید چرا در حالیکه خودروها و هواپیماها مجهز به کمربند ایمنی‌اند، در قطارها خبری از آن نیست؟ این مسئله ساده به نظر می‌رسد، اما پشت آن دلایل علمی و مهندسی دقیقی وجود دارد.
آمار حیرت‌انگیز ایمنی سفرهای ریلی
طبق گزارش کمیسیون اروپا در سال ۲۰۱۹، احتمال مرگ مسافر در قطار تنها ۰.۰۹ نفر در هر یک میلیارد کیلومتر سفر است. این یعنی سفر با قطار تقریباً سه برابر ایمن‌تر از اتوبوس و ۲۸ برابر امن‌تر از خودرو است.
بنابراین، خطر تصادف‌های ریلی بسیار ناچیز است و این یکی از اصلی‌ترین دلایل نبود کمربند در واگن‌ها محسوب می‌شود.
تفاوت ماهیت تصادف در قطار و خودرو
در خودرو، کمربند مانع از پرتاب شدن سرنشین به بیرون یا برخورد با صندلی جلو می‌شود.
اما در قطار، شرایط متفاوت است: برخی مسافران نشسته‌اند، برخی ایستاده یا در حال حرکت میان واگن‌ها هستند. اگر فقط بخشی از افراد کمربند ببندند، مسافران بدون کمربند به اجسام پرتاب شونده‌ای خطرناک تبدیل می‌شوند و ممکن است آسیب بیشتری ایجاد کنند.
طراحی صندلی‌ها، جایگزین کمربند ایمنی
مطالعات ایمنی ریلی نشان می‌دهد که صندلی‌های قطار به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هنگام برخورد، بیشترین سطح جذب ضربه را دارند.
در واقع، صندلی جلویی نقش «سپر انسانی» را ایفا می‌کند و از شدت برخورد می‌کاهد. همین ویژگی باعث شده استفاده از کمربند ایمنی چندان مؤثر نباشد.
نتایج متناقض آزمایش‌های کمربند در قطار
در برخی آزمایش‌ها، نصب کمربندهای سه نقطه‌ای باعث شد مسافرانی که آن را بسته بودند آسیب کمتری ببینند؛ اما برای افراد بدون کمربند، شدت جراحت‌های گردن افزایش یافت — به‌ویژه در زنان کوتاه‌قد و نوجوانان.
به همین دلیل، طرح نصب کمربند در قطارها از نظر ایمنی جمعی چندان مؤثر ارزیابی نشد.
رفتار مسافران؛ آزادی حرکتی عامل محبوبیت قطارها
حتی اگر همه مسافران بنشینند و کمربند ببندند، باز هم آزادی حرکت موضوعی کلیدی است.
بسیاری از افراد دوست دارند در قطار راه بروند، به بوفه بروند یا منظره را از نزدیک تماشا کنند.
کارکنان قطار نیز نمی‌خواهند مسئول بررسی بستن کمربندها باشند.
استیون دیت مایر، مدیر پیشین تحقیقات در اداره فدرال راه‌آهن آمریکا، می‌گوید:
«در هیچ نقطه‌ای از جهان قطارها از کمربند ایمنی استفاده نمی‌کنند؛ مردم می‌خواهند در قطار احساس آزادی داشته باشند و همین ویژگی، سفر ریلی را محبوب کرده است.»
نتیجه‌گیری: نبود کمربند ایمنی در قطار، تصمیمی آگاهانه است
نبود کمربند ایمنی در قطارها نشانه‌ی بی‌توجهی یا سهل‌انگاری نیست، بلکه نتیجه‌ی تحلیل‌های دقیق فنی، رفتاری و آماری است.
قطارها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حتی بدون کمربند نیز، یکی از ایمن‌ترین و راحت‌ترین وسایل نقلیه جهان باقی بمانند.
