میکروپلاستیکها آنقدر در زندگی روزمره ما پراکنده شدهاند که دیگر نهتنها در آب، غذا و هوا، بلکه در بافتهای حیاتی بدن انسان هم حضور دارند. تا امروز این ذرات ریز در مدفوع، جفت جنین، اندامهای تولیدمثلی و حتی مغز انسان شناسایی شده بودند. اما حالا پژوهشهای جدید نشان میدهد میکروپلاستیکها به استخوانها نیز نفوذ کردهاند و این یافته زنگ خطری جدی برای سلامت بشر است.
میکروپلاستیکها چه هستند و چرا خطرناک اند؟
میکروپلاستیکها ذراتی کوچکتر از ۵ میلیمتر هستند که یا از تجزیه پلاستیکهای بزرگتر ایجاد میشوند یا بهطور مستقیم در صنایع نفتی و شیمیایی تولید میگردند. حتی ذرات ریزتر آنها با نام نانوپلاستیکها توانایی بیشتری در نفوذ به بافتهای بدن دارند.
یک بررسی گسترده بر پایه ۶۲ مطالعه علمی نشان داده است که این ذرات میتوانند به اعماق بافت استخوان و حتی مغز استخوان راه پیدا کنند و احتمالاً روند طبیعی متابولیسم آن را بر هم بزنند.
تأثیر میکروپلاستیکها بر استخوانها
طبق گفته رودریگو بوئنو دِ اولیویرا، پژوهشگر دانشگاه ایالتی کمپیناس برزیل:
«مطالعات نشان دادهاند که میکروپلاستیکها پس از ورود به جریان خون، در بافت استخوانی تجمع پیدا میکنند و احتمالاً رشد و ترمیم استخوان را مختل میسازند.»
📌 یافتهها نشان میدهد:
-
این ذرات میتوانند روی استئوکلاست ها (سلولهای مسئول ترمیم و رشد استخوان) اثر بگذارند.
-
تجمع میکروپلاستیک ها رشد استخوان را کاهش میدهد.
-
عملکرد سلولهای استخوانی مختل میشود و استخوانها ضعیفتر میگردند.
-
خطر شکنندگی و تغییر شکل استخوانها افزایش مییابد.
آزمایشها چه میگویند؟
مطالعات حیوانی و سلولی نشان دادهاند که میکروپلاستیک ها اثرات منفی متعددی بر سلولهای استخوانی دارند:
-
کاهش توانایی بقا و فعالیت سلولها،
-
سرعت بخشیدن به روند پیری سلولی،
-
اختلال در تبدیل سلولها به انواع موردنیاز برای استخوانسازی،
-
افزایش التهاب در بافتها.
هنوز بهطور قطعی مشخص نیست این اثرات در بدن انسان تا چه حد شدید است، اما همزمان با افزایش شیوع بیماریهایی مانند پوکی استخوان، پژوهشگران احتمال میدهند که میکروپلاستیک ها نقشی تقویتی در این روند داشته باشند.
بحران پلاستیک؛ تهدیدی برای انسان و زمین
با وجود این هشدارها، تولید پلاستیک همچنان رو به افزایش است. سالانه حدود ۴۰۰ میلیون تُن پلاستیک در جهان ساخته میشود که در کنار آلودگی محیط زیست، حدود ۱٫۸ میلیارد تُن گاز گلخانهای وارد جو میکند. این چرخه هم سلامت انسان و هم تعادل اکولوژیکی زمین را تهدید میکند.
چه باید کرد؟ راهکارهای کاهش تماس با میکروپلاستیک ها
تا زمانی که تحقیقات کاملتر انجام شود، بهترین اقدام کاهش تماس روزمره با این آلایندههاست:
-
استفاده از فیلترهای پیشرفته آب برای کاهش ذرات پلاستیکی،
-
محدود کردن مصرف بطریهای پلاستیکی یکبار مصرف،
-
جایگزین کردن لباسهای مصنوعی با پوشاک طبیعی مثل پنبه یا پشم،
-
کاهش مصرف محصولات پلاستیکی در زندگی روزمره.
هر قدم کوچک در این مسیر میتواند هم سلامت ما را بهتر محافظت کند و هم بار آلودگی را از دوش سیاره زمین کم کند.
