در هفتههای اخیر، همزمان با کاهش نسبی تقاضای مصرفی طلا و ثبات نسبی نرخها، گزارشهای میدانی از بازارهای تهران و مراکز استانها از افزایش عرضه طلای خانگی و فروش سکههای خرد حکایت دارد. پدیدهای که تحلیل گران آن را نشانهای از تلاش خانوار برای تراز کردن بودجه در برابر شوکهای تورمی و کاهش قدرت خرید میدانند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی شاخص اول، بازار طلا در ایران این روزها در وضعیتی دوگانه قرار دارد؛ از یکسو قیمت جهانی اونس در محدوده بالای ۳۹۰۰ دلار قرار گرفته و فضای کلی بازار جهانی صعودی است، اما در داخل، رکود مصرفی و کاهش توان خرید باعث شده تقاضای واقعی طلا کاهش یابد. این در حالی است که در بازارهای خرد، فروش طلای خانگی افزایش یافته و برخی واحدهای صنفی از رشد ۲۰ تا ۳۰ درصدی مراجعات برای فروش سکه و زیورآلات دست دوم خبر میدهند.
نسبت سکه به ربعسکه؛ شاخصی از فشار نقدینگی خانوار
بر اساس دادههای اتحادیه طلا و جواهر، ترکیب معاملات روزانه در ماه گذشته نشان میدهد که سهم ربع سکه در معاملات نقدی تا ۴۰٪ افزایش یافته است؛ در حالی که این سهم در نیمه نخست سال حدود ۲۵٪ بود.
افزایش وزن ربع سکه در معاملات، نشاندهنده تمایل بیشتر به فروش قطعات خرد است — یعنی خانوارهایی که در ماههای گذشته به قصد حفظ ارزش دارایی، سکههای کوچک خریده بودند، اکنون به دلیل نیاز نقدی یا افت امید به رشد سریع قیمت، آنها را نقد میکنند.
به بیان دیگر، بازار در حال تجربه «بازفروش داراییهای خرد» است؛ نشانهای از فشار معیشتی و کاهش جریان نقدی خانوارها.
رکود خرید نو؛ رونق معاملات طلای دست دوم
صنف طلا و جواهر میگوید سهم معاملات طلای نو در مقایسه با طلای مستعمل کاهش یافته است. فروشندگان میگویند در ماههای اخیر اغلب مشتریان به جای خرید طلای زینتی تازه، به تعویض یا فروش مصنوعات قدیمی روی آوردهاند.
یکی از طلافروشان بازار بزرگ تهران میگوید: مردم بیشتر میفروشند تا بخرند. حتی کسانی که قصد خرید دارند، دنبال کارکرده و اجرت پایین اند. این یعنی بازار هنوز از رکود تقاضا بیرون نیامده است.
اثر مناسبتهای فصلی و تغییر رفتار خرید
بهطور سنتی، بازار طلا در ماههای منتهی به فصل زمستان به دلیل مراسم ازدواج و مناسبتهای خانوادگی رونق میگیرد؛ اما در سال جاری، با وجود ثبات نسبی قیمت، صنف طلا از کاهش ۴۰ درصدی حجم تقاضا نسبت به مدت مشابه پارسال خبر میدهد.
کارشناسان معتقدند رشد هزینههای ضروری، سهم هزینههای غیرضروری از جمله خرید طلا را کاهش داده است. با این حال، در مقاطعی مانند دهه فجر و نوروز، احتمال جهش مقطعی تقاضا به دلیل رفتار فصلی وجود دارد.
نقش بازار جهانی و نرخ بهره آمریکا
تحلیل گران بازار میگویند بخش قابل توجهی از رفتار داخلی طلا وابسته به چشمانداز سیاست پولی آمریکا و قیمت جهانی اونس است.
در شرایطی که فدرال رزرو احتمال کاهش نرخ بهره در سال آینده را مطرح کرده، طلا در بازار جهانی همچنان جذاب است؛ اما در ایران، به دلیل ثبات نسبی دلار و رکود مصرفی، این رشد جهانی هنوز بهطور کامل در قیمت داخلی منعکس نشده است.
در واقع، بازار طلا در ایران بیش از آنکه از «میل به خرید» تغذیه شود، از «تمایل به نقد شدن» تأثیر میپذیرد.
جمع بندی:
بازار طلای ایران اکنون ترکیبی از رکود مصرفی، افزایش فروش خانگی و ثبات نسبی نرخها را تجربه میکند. فروش طلای خانگی نه نشانه بی اعتمادی، بلکه نماد تراز کردن معیشت است.
اگر روند جهانی طلا در مسیر صعود باقی بماند و فدرال رزرو به سمت سیاستهای انبساطی برود، احتمال دارد در زمستان، بازار دوباره با موج جدیدی از تقاضا روبهرو شود.
اما تا آن زمان، بازار طلا بیشتر از آنکه صحنهی خرید باشد، صحنهی فروشهای محتاطانهی خانگی است.
